Zaburzenia odżywiania w Polsce przybierają na sile i rozmiarze. Najbardziej narażone na ich wystąpienie są nastoletnie dziewczęta, ale i dorosłe kobiety, poddawane nieustającej presji podporządkowania się kultowi szczupłej sylwetki. Ich – już i tak długa – lista poszerzyła się o kolejne zaburzenie, jakim jest kompulsywne objadanie się. Co kryje się pod tym pojęciem? Jaką formę może przyjąć to zaburzenie? W jaki sposób się z nim uporać?
Kompulsywne objadanie się (z ang. Binge Eating Disorder w skrócie BED)to zaburzenie odżywiania polegające na utracie kontroli nad ilością spożywanego jedzenia. Często definiuje się je, jako zaburzenie na tle emocjonalnym. Jego charakterystyczną cechę stanowi wewnętrzny przymus sięgania po jedzenie bez odczuwania fizycznego głodu.
Kompulsywne objadanie się może występować, jako oddzielna jednostka, bądź też przybrać postać objawu takich zaburzeń psychicznych, jak na przykład: fobia społeczna, depresja atypowa, choroba afektywna dwubiegunowa. Zaburzenie to jest charakterystyczne dla osób dorosłych i znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
Po raz pierwszy zostało zauważone i opisane w 1959 roku przez psychiatrę i badacza Alberta Stunkarda, jako zespół nocnego odżywiania (NES). Określenie „zaburzenia objadania się” stworzono, aby móc określić podobne patologiczne zachowania, ale w bardziej ogólnym zarysie, czyli bez nacisku na nocne podjadanie. Kryteria diagnostyczne dla kompulsywnego objadania się utworzono dopiero w 1994 roku, a dokonało tego amerykańskie towarzystwo psychiatryczne.
Nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na pytanie, jaka jest przyczyna kompulsywnego objadania się. Istnieje jednak szereg czynników, które mogą przyczynić się do wystąpienia tego zaburzenia i jego rozwoju. Można je podzielić na następujące grupy:
Warto przy tym podkreślić, że objadanie się kompulsywne nosi znamiona uzależnienia, którego przedmiotem jest jedzenie. Często rozwija się powoli, przybierając na sile, ale w sposób niezrozumiały dla otoczenia, a niedostrzegalny dla samej osoby zaburzonej.
Nie każda osoba, która objada się kompulsywnie jest dotknięta tym zaburzeniem. Zatem w jaki sposób je rozpoznać? Istnieje kilka metod na to, by rozpoznać ten problem u siebie. Pierwsza – najprostsza – to udzielenie sobie odpowiedzi na pytania – stworzone przez Anonimowych Objadających się. Oto kilka z nich: CZY JESZ:
Jeśli udzielisz twierdzących odpowiedzi na 3 lub więcej pytań, możesz podejrzewać u siebie kompulsywne objadanie się. Druga metoda to kryteria diagnostyczne, a wśród nich następujące objawy:
Epizody (ataki objadania się) występują średnio co najmniej raz w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Cechą charakterystyczną przy kompulsywnym objadaniu się jest również brak podejmowania działań mających na celu pozbycie się zjedzonego pokarmu.
Osoba z BED nie prowokuje wymiotów. Nie stosuje środków i metod przeczyszczających. Nie podejmuje wzmożonej aktywności fizycznej. Efektem czego jest wyraźne przybieranie na wadze, a w konsekwencji pogorszenie stanu psychicznego osoby zaburzonej, która, aby poczuć się przez chwilę dobrze, znowu sięga po jedzenie. Tym samym błędne koło się zamyka.
Kwalifikacja stopnia zaawansowania zaburzenia przy diagnostyce i rozpoznaniu zaburzenia określany jest także jego stopień ciężkości (zaawansowania). Ustala się go na podstawie częstotliwości nawrotów epizodu objadania się według następującego schematu:
Leczenie patologicznego objadania się to złożony i długotrwały proces. Często osoby z BED żyją w mylnym przekonaniu, iż wystarczy, że przejdą na dietę, aby pozbyć się nadmiaru kilogramów, a problem zniknie. Chętnie eksperymentują więc z różnego rodzaju „dietami CUD”, które prowadzą do zmniejszenia masy ciała, ale nie powodują zakończenia nawrotów epizodów. Leczenie kompulsywnego objadania się wymaga współpracy wielu specjalistów, pomocy rodziny i znajomych, a przede wszystkim zaangażowania samego pacjenta.
Leczenie BED przyniesie oczekiwane skutki w momencie włączenia kompleksowego leczenia w zespole terapeutycznym składającym się z: psychoterapeuty, psychiatry, dietetyka klinicznego, internisty, psychologa żywienia. Pierwszy etap leczenia to wizyta u specjalistów celem wstępnej oceny stanu zdrowia i ustalenia etapów leczenia i zaplanowanie czasu leczenia.
Jak najszybciej zgłosić się na wizytę u psychiatry , który pracuje w zespole terapeutycznym zajmującym się leczeniem kompulsywnego objadania się.
Szacuje się, że występowanie BED w populacji ogólnej wynosi 2–5%. W grupie osób z nadwagą lub otyłością jest to aż 30%. Całkowite zapanowanie nad niekontrolowanym objadaniem się gwarantuje jedynie dobrze przygotowana i kompleksowa terapia. Rokowania co do zdrowia są bardzo dobre. Do pełnego zdrowia wraca blisko 50 – 80% leczonych pacjentów.