Pracoholizm, pasja pracy czy wypalenie zawodowe?
Pracoholizm czy pasja pracy czy wypalenie zawodowe? Definicja pracoholizmu ewaluowała od 1971r. Warto wspomnieć też o pojawieniu się różnicowania pasji pracy i pracoholizmu.
Poniższa tabela pokaże zasadnicze różnice pomiędzy pasją pracy, a pracoholizmem
| Cecha | Pasja pracy | Pracoholizm |
| Liczba godzin pracy | Duża | Duża |
| Satysfakcja z pracy | Duża | Brak |
| Wewnętrzny przymus pracy ( sam chcę pracować) | Duży | Brak |
| Zewnętrzny przymus pracy (ktoś każe mi pracować) | Brak | Duży |
| Pozytywny stan umysłu | Tak | Zwykle nie |
| Brak równowagi miedzy pracą a życiem prywatnym | Tak | Tak |
| Wigor, energia, wytrzymałość wobec przeciwności | Tak | Brak |
| Zapał do pracy | Tak | Nie |
| Obciążenie pracą | Tak | Tak |
| Przeciążenie pracą | Nie | Tak |
| Wysoki poziom zajętości pracą | Tak | Tak |
| Poczucie sensu pracy | Wysokie | Niskie |
| Postrzeganie siebie jako zdolnych do radzenia sobie z wyzwaniami w pracy | Wysokie | Niskie |
| Uczucie bezustannego zapracowania | Nie | Tak |
| Uczucie naprzemiennych faz przymusu pracowania i unikania pracy | Nie | Tak |
| Uczucie stałej potrzeby zmiany aktywności w związku z deficytem koncentracji uwagi | Nie | Tak |
| Nadmierne skupianie się na detalach w pracy | Nie | Tak |
| Nadkompensowanie pracą niskiego poczucia własnej wartości | Nie | Tak |
| Uporczywe dążenie do unikania /redukcji negatywnych emocji poprzez nadmiar pracy | Nie | Tak |
| Brak umiejętności wyłączania się z pracy – strefa myśli, wyobrażeń, aktywności rekreacyjnych | Nie | Tak |
Z tabeli możemy łatwo wywnioskować , że pasja pracy jest zdrowa , a pracoholizm może prowadzić do choroby.
Warto, jeszcze zauważyć, ze syndrom pracoholizmu często bywa mylony z zespołem wypalenia zawodowego, chociaż pewne objawy wypalenia zawodowego i pracoholizmu są podobne, każde ze zjawisk jednak ma wyraźnie odmienne właściwości.
Przeciążenie pracą w przypadku pracoholizmu związane jest z przymusem pracowania i z zastępczą regulacją emocji, natomiast wypalenie zawodowe jest związane z utratą przez człowieka poczucia znaczenia pracy. Wypalenie zawodowe odnosi się tylko do działalności zawodowej polegającej często na pracy z ludźmi, natomiast pracoholizm może dotyczyć każdego zajęcia ukierunkowanego na cel, które traktowane jest przez osobę jako praca (por. Wojdyło, 2003).
Zarówno u wypalonych zawodowo jak i uzależnionych obserwuje się symptomy wyczerpania psychofizycznego : przy czym osoby wypalone przeżywają wyczerpanie emocjonalne powiązane z obniżeniem zaangażowania w pracę (Chirkowska-Smolak, 2012; Sęk, 2000), natomiast u osób uzależnionych wyczerpanie psychofizyczne występuje ze stałym wzrastającym zaangażowaniem w pracę (Wojdyło, 2003)
Z powyższego wynika, że zarówno sposób wykonywania pracy jak i podejście do pracy, niezależnie czy mówimy o pracoholizmie czy wypaleniu zawodowym, jest niekorzystne dla pracowników , gdyż może być generatorem chorób psychosomatycznych i zaburzeń psychicznych.
Warto zadać sobie pytanie – czy można temu przeciwdziałać, jeśli tak, to jak?
Nauczenie się – podnoszenia własnej samooceny, dostrzegania i budowania własnej wartości, nauczenie się zarządzania stresem i prawidłowej kontroli negatywnych emocji – będzie owocowało – podejściem do pracy z pasją , a nie z przymusem.
Elżbieta Bonder
Lekarz chorób wewnętrznych, specjalista leczenia chorób psychosomatycznych, autorka programu Stop Stres, który jest aktywną profilaktyką chorób psychosomatycznych i zaburzeń psychicznych
