Zaburzenia lękowe

• Lęk występuje w miejscach lub sytuacjach, z których ucieczka może być trudna lub kłopotliwa, albo w których nie można uzyskać pomocy, np. w razie wystąpienia ataku paniki (gdy – otwarta przestrzeń, tłum, podróż z dala od domu). 
• Lęk może przyjmować formę napadu paniki (90% pacjentów z rozpoznaniem agorafobii ma również diagnozę lęku napadowego) lub złego samopoczucia w innej postaci. 

Nadmierny, nieracjonalny lęk, występujący podczas kontaktu z określonymi przedmiotami lub sytuacjami, także nadmierna obawa przed ich pojawieniem się. Chory zdaje sobie sprawę, że jego obawy są irracjonalne, nieuzasadnione. 

Typy obaw: zwierzęta (owady, psy), siły przyrody (burze, wiatry), sytuacje medyczne (pobieranie krwi, choroby), szczególne miejsca (wysokość, winda).

Uporczywe, nawracające myśli, uczucia, wyobrażenia lub impulsy (obsesje), czynności (kompulsje) odczuwane subiektywnie jako przykre i bezsensowne, którym chory próbuje się przeciwstawić lub zignorować je, co powoduje narastanie poziomu lęku. Trwają min. 2 tyg. i zakłócają społeczne funkcjonowanie. Kompulsjom, często w postaci rytuałów towarzyszy poczucie ulgi, gdyż zapobiegają wystąpieniu określonych konsekwencji, związanych z treścią obsesji. 

Zaburzenia adaptacyjne

W okresie 1 miesiąca od narażenia na rozpoznawalny stresor psychospołeczny występują łagodne objawy afektywne, typu: 

• Krótkiej reakcji depresyjnej (do 1 miesiąca) 
• Przedłużonej reakcji depresyjnej (do 2 lat) 
• Mieszanej reakcji lękowo-depresyjnej 
• Innych emocji (gniew, napięcie, agresja) 

Ostra reakcja na stres 

Przemijające zaburzenia o znacznym nasileniu rozwijające się jako reakcja na wyjątkowy stres fizyczny lub psychiczny 

Objawy:

• Stan oszołomienia 
• Zawężone pole świadomości 
• Zaburzona orientacja 
• Zaburzone przetwarzanie bodźców 

Możliwy rozwój objawów dysocjacyjnych aż do stuporu. Rozwijają się w ciągu kilku minut i zanikają do 2-3 dni 

PTSD występuje w wyniku działania na psychikę wyjątkowo silnego stresora / katastrofy (śmierć bliskiej osoby, ciężkie obrażenia ciała, zagrożenie życia), wywołującego silny lęk, poczucie bezradności lub przerażenia. 

Typowe objawy: 

• trudność odtworzenia okoliczności zetknięcia ze stresorem, odrętwienie emocjonalne 
• złe samopoczucie, nadmierna czujność, drażliwość, 
• skłonność do ponownego przeżywania traumatycznej sytuacji „re-living” 
• unikanie podobnych wydarzeń, powracające sny, 
• cechy nadmiernego wzbudzenia

Zaburzenia konwersyjne

Zaburzenia lękowe z charakterystycznymi zaburzeniami ruchu i czucia (bez podłoża somatycznego). Przebieg: 

• objawy konwersyjne (pseudoneurologiczne) w zakresie ruchu lub czucia, zróżnicowane mogące się zmieniać, typu: zaburzenia wzroku, słuchu, dotyku, węchu, niedoczulice, znieczulenia, przeczulice niezgodne z unerwieniem, parestezje, niedowłady, porażenia grup mięśni, hiperkinezy, drgawki przypominające padaczkę, ataksja, łuk histeryczny, astazja-abazja (niemożność stania i chodzenia), kamptokormia (niemożność wyprostowania się), kurcz pisarski.

• objawy pojawiają się zwykle gwałtownie, często w związku ze stresorem, trudnościami, potrzebami, dalszy przebieg zróżnicowany, 
• częste występowanie histrionicznych cech osobowości

Zaburzenia dysocjacyjne

Typowe objawy dysocjacyjne dotyczą: 

• poszczególnych czynności psychicznych (np. amnezja), 
• złożonych zachowań (np. osobowość mnoga, trans, opętanie, pseudodemencja) , 
• zaburzeń świadomości (np. fuga, stupor, drgawki, zespół Gansera – odpowiedzi przybliżone)

Objawy pojawiają się zwykle gwałtownie, często, w związku ze stresorem, dalszy przebieg zróżnicowany. Częstotliwość i głębokość zaburzeń zróżnicowana. Częste występowanie histrionicznych cech osobowości.

Dominują skargi i dolegliwości somatyczne, nie znajdujące potwierdzenia w wynikach przedmiotowego badania lekarskiego. 

Typowe postaci:

•  uporczywe bóle psychogenne; 
• zab. somatyzacyjne (zmienne, różnorakie skargi, dolegliwości dot. różnych narządów, układów, min. 2 lata); 
• hipochondryczne (podejrzenia poważnej choroby przez 6 miesięcy lub zmiany kształtu ciała powodujące cierpienie); 
• dysfunkcja układu autonomicznego (np. zesp. Da Costy, „nerwica żołądka”, zesp. jelita drażliwego, hiperwentylacja, dyzuria). 

Nadmierne obawy związane z występującymi sytuacjami, wydarzeniami i konfliktami, trwające ponad 6 miesięcy. 

Niektóre objawy towarzyszące: 

• niepokój lub uczucie napięcia wewnętrznego, drażliwość, 
• szybkie męczenie się, utrudnione oddychanie, bicie serca, 
• trudności w koncentracji uwagi lub uczucie pustki w głowie, 
• bycie „na krawędzi”, niemożność wypoczynku, 
• wzmożone napięcie mięśni, ból mięśni, 
• wzmożona reakcja na zaskoczenie, bezsenność

Nawracające (kilka w miesiącu) napady panicznego lęku, nie związanego z konkretną sytuacją, nie dające się przewidzieć. 

Napad paniki charakteryzuje się:

• narastającym lękiem, 
• nasilonymi objawami wegetatywnymi i 
• odczuciem umierania, utraty kontroli bądź popadania w szaleństwo 

Po pewnym czasie pojawia się lęk przed wystąpieniem kolejnego napadu lęku (lęk antycypacyjny).